Friday, March 30, 2012

How Rating Agencies are aggravating the Euro Crisis

Rating agencies Standard & Poor’s, Fitch and Moody’s are alive and kicking: the whole world quakes in the face of their credit ratings, not least most recently the governments in the eurozone. The rating agencies influence the ups and downs of European government bonds. If the agencies give the thumbs down, investors are more cautious and governments are less willing to lend, which leads to rising interest rates for new government bonds. Advocates of ratings find that quite normal; ultimately, they pay agencies to assess whether a government will end up bankrupt because of its policy. If a credit rating is downgraded, investors sell their securities to reduce their risk.

Read the full article at Social Europe Journal

Monday, March 26, 2012

Η πολιτική a la carte είναι εδώ

Σχόλιο Forward Greece Today
21 / 3/ 2012

Η πολιτική a la carte είναι εδώ. Υπάρχουν βουλευτές που υπερψηφίζουν τη δανειακή σύμβαση, αλλά απορρίπτουν τους εφαρμοστικούς νόμους ή κάποιες διατάξεις τους. Άλλοι κρύβονται πίσω από την αντιμνημονιακή ρητορεία, αλλά υπερψηφίζουν τους εφαρμοστικούς νόμους για να εξασφαλίσουν μια θέση στο κομματικό ψηφοδέλτιο. Ενώ χρειαζόμαστε από τους πολιτικούς αρχηγούς και τους βουλευτές υπευθυνότητα, αλήθεια και σκληρή δουλειά, επιλέγουν και πάλι τη μικροπολιτική και την ψηφοθηρία.

Wednesday, March 21, 2012

Απ' τη γενιά των 700 στο πρεκαριάτο

Είναι υπαμειβόμενοι, περιστασιακά απασχολούμενοι ή άνεργοι. Τα συμφέροντα τους δεν εκπροσωπούνται από κόμματα και συνδικάτα. Δεν είναι απλά εργαζόμενοι φτωχοί. Είναι πρωτίστως καταδικασμένοι σε έναν αδιέξοδο εργασιακό βίο, χωρίς σταθερή επαγγελματική ταυτότητα και χωρίς ευκαιρίες για εισοδηματική και επαγγελματική ανέλιξη. Είναι νέοι, γυναίκες, εθνοτικές ομάδες και μετανάστες που ζουν στο ημίφως μεταξύ παρανομίας και νομιμότητας. Όλοι τους βιώνουν την οικονομική ανασφάλεια σε όλες της τις μορφές. Ζουν σε καθεστώς επισφάλειας.

Είναι το «Πρεκαριάτο». Μια νέα, υπό διαμόρφωση κοινωνική τάξη που βρίσκεται στο τέλος της οικονομικής και κοινωνικής διαστρωμάτωσης σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες του πλανήτη.

Οι επισφαλείς δεν ανήκουν στη μεσαία τάξη. Ούτε έχουν κάποια σχέση με το παραδοσιακό προλεταριάτο και την εργατική τάξη, η οποία σε πολλές ανεπτυγμένες οικονομίες έχει εκφυλιστεί σε κλειστά κλαμπ προνομιούχων που υποστηρίζουν κεκτημένα μέσα από τη συνδικαλιστική δράση.

Στην πλειονότητά τους, οι «πρεκάριοι» απορρίπτουν τον εργατισμό και τον κρατικό πατερναλισμό της παραδοσιακής σοσιαλδημοκρατίας και των σοσιαλιστών, όπως ακριβώς απορρίπτουν τον κορπορατισμό και τον ανεξέλεγκτο καπιταλισμό καζίνο των φιλελεύθερων και συντηρητικών πολιτικών χώρων.

Αναζητάνε περισσότερη οικονομική ασφάλεια και ευκαιρίες για κοινωνική άνοδο. Απαιτούν περισσότερη ελευθερία. Χαρακτηρίζονται από ελεύθερο πνεύμα και αντισυμβατική προσέγγιση της πολιτικής και της κοινωνίας.

Το πρεκαριάτο γεννήθηκε πριν την κρίση, κατά τη διάρκεια της οικονομικής και κοινωνικής προσαρμογής στις ανάγκες της παγκοσμιοποίησης. Με το άνοιγμα των αγορών, την όξυνση του οικονομικού ανταγωνισμού με χώρες της Ασίας, την αύξηση της κινητικότητας και των μεταναστευτικών ροών, τη σταδιακή κατάτμηση και απορρύθμιση των αγορών εργασίας.

Η οικονομική κρίση έχει διογκώσει το πρεκαριάτο, καθώς μεγάλα τμήματα του πληθυσμού της μεσαίας και της εργατικής τάξης έχουν διολισθήσει σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα, ενώ η θέση όσων ήδη βρίσκονταν στο οικονομικό και κοινωνικό περιθώριο πριν το ξέσπασμα της κρίσης έχει γίνει ακόμα χειρότερη.

Το πρεκαριάτο αποτελείται από τους «αναλώσιμους» του συστήματος,

- αυτούς που βρίσκονταν στο οικονομικό και κοινωνικό περιθώριο ακόμα και στα χρόνια της επίπλαστης ευημερίας,

- αυτούς που στα χρόνια της κρίσης έγιναν τα γρήγορα, εύκολα και βολικά θύματα της προσαρμογής (νέοι, γυναίκες, μετανάστες που «εκδιώχθηκαν» από την αγορά εργασίας) αυτούς που μόνιμα βρίσκονται εκτός των τειχών του συστήματος κοινωνικής προστασίας,

- αυτούς που έχουν αφεθεί στο διάτρητο πλεον οικογενειακό δίχτυ ασφαλείας και στερούνται αυτονομίας και οποιουδήποτε σχεδίου ζωής,

- αυτούς που δεν εκπροσωπούνται από τα εργατικά συνδικάτα και είναι τελείως απροστάτευτοι απέναντι στην εργοδοτική αυθαιρεσία,

- αυτούς που δεν έχουν ισχύ για να ασκήσουν πολιτική και εκλογική επιρροή και υποεκπροσωπούνται στο πολιτικό σύστημα,

- αυτούς που βρίσκονται εκτός των επίσημων θεσμών και κινούνται συχνά στην παρανομία και στην μαύρη οικονομία.

Στον πυρήνα του πρεκαριάτου βρίσκεται η νέα γενιά της επισφάλειας, οι σημερινοί νέοι της χώρας που βιώνουν μία ιστορικά μοναδική κατάσταση κοινωνικής στασιμότητας ή/και καθόδου συγκριτικά με την προηγούμενη γενιά, στο πλαίσιο ενός πρωτοφανούς χάσματος μεταξύ ατομικών προσδοκιών και πραγματικών ευκαιριών και δυνατοτήτων στην πραγματική οικονομία.

Είναι η πρώτη γενιά της σύγχρονης ιστορίας μας που ενώ συγκεντρώνει τα περισσότερα προσόντα και τις περισσότερες δεξιότητες είναι καταδικασμένη στην ανεργία, ή όταν την αποφεύγει είναι εγκλωβισμένη σε περιστασιακές θέσεις εργασίας που σπάνια ανταποκρίνονται στα τυπικά της προσόντα, με ελάχιστα δικαιώματα και χωρίς καμία προοπτική καριέρας. Είναι η γενιά που ξεκίνησε ως γενιά των 700 ευρώ την εποχή της επίπλαστης ευημερίας και πλέον χωνεύεται μέσα στο διογκουμενο πρεκαριάτο στην εποχή της κρίσης.

Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες έρευνες ο αριθμός των εργαζομένων με ελάχιστα δικαιώματα και προοπτικές στην αγορά εργασίας (στους οποίους περιλαμβάνονται εργαζόμενοι σε πολύ μικρές επιχειρήσεις, μετανάστες αλλά και πολλοί «ψευδο-αυτοαπασχολούμενοι» που δουλεύουν με μπλοκάκια) ξεπερνά το ένα εκατομμύριο.

Αν συνοπολογιστούν οι άνεργοι, η κρυφή ανεργία, η αδήλωτη εργασία και η διαρκώς αυξανόμενη τάση φυγής νέων στο εξωτερικό τότε αποκαλύπτεται το μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό πρόβλημα της χώρας: σε συνθήκες κρίσης χρέους και προσπάθειας δημοσιονομικής και διαρθρωτικής προσαρμογής, το ποιοτικότερο και παραγωγικότερο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας βρίσκεται εκτός οικονομικού και παραγωγικού χάρτη ή υποαπασχολείται.

Ένα είναι βέβαιο. Αυτή η κατάσταση υπονομεύει την προσπάθεια εξόδου από την κρίση καθώς στερεί την οικονομία από παραγωγικές και οικονομικές δυνάμεις που μπορούν να οδηγήσουν στην ανάκαμψη. Επί της ουσίας, ένα από τα μεγαλύτερα, αν όχι το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας είναι η παραγωγική και εργασιακή αδράνεια μεγάλου μέρους του πληθυσμού. Εξέλιξη που αποτυπώνεται στην αδυναμία βελτίωσης των δημοσιονομικών και λογιστικών μεγεθών.

Σε μεσομακροπρόθεσμη βάση, αν συνεχιστεί αυτή η τάση και στο βαθμό που συνδυάζεται με την εντεινόμενη δημογραφική ανισορροπία, τότε θα υπονομεύσει κάθε προσπάθεια οικονομικής προσαρμογής με τρομακτικές κοινωνικές συνέπειες και αποδόμηση όλων των βασικών οικονομικών και κοινωνικών θεσμών.

Είναι καιρός πια να συνειδητοποιήσουμε ότι το νέο κοινωνικό ζήτημα δεν αφορά αποκλειστικά στους νέους της γενιάς των 700 ευρώ, ούτε περιγράφεται με τους διόλου ευφάνταστους δημοσιογραφικούς όρους της γενιάς των 500 ή των 300. Παρότι το εργασιακό ζήτημα των νέων και η διαγενεακή ανισότητα συνεχίζουν να κυριαρχούν, το πρεκαριάτο αποτελεί το νέο πραγματικό κοινωνικό ζήτημα και συγχρόνως τη νέα μεγάλη πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπίσουμε με σκοπό την αποτελεσματική και δίκαιη επίλυση του ελληνικού προβλήματος.


*G700, G500, G300 και στο βάθος πρεκαριάτο. Στην εκπομπή "κι εσύ σηκώθηκες νωρίς" των Γιώργου Σμυρνή και Αγγελικής Αγγουρίδη (85ο με 90ο λεπτό) μπορείτε να ακούσετε σύντομη ραδιοφωνική παρέμβαση της G700 για το θέμα του πρεκαριάτου.

Sunday, March 18, 2012

Ρευστότητα. Λίγο σάλιο γιατί στεγνώσαμε.

Εάν η κρίση προκάλεσε δύο εκρηκτικά κοινωνικά προβλήματα, και το ένα εξ αυτών είναι η εκτίναξη της ανεργίας σε δυσθεώρητα ύψη, το άλλο είναι σίγουρα η συρρίκνωση της ρευστότητας προς την πραγματική οικονομία, συγκεκριμένα τις παραγωγικές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Χιλιάδες υγιείς επιχειρήσεις κινδυνεύουν να μας αφήσουν χρόνους, όχι γιατί δεν είναι αποδοτικές ή βιώσιμες, όπως συμβαίνει με την πλειονότητα των αεριτζήδων του εμπορίου, αλλά γιατί συνθλίβονται στις μυλόπετρες της πιστωτικής ασφυξίας.

Τα τελευταία δύο χρόνια, το ήδη από το 2008 πρόβλημα πιστωτικής ασφυξίας λόγω της παγκόσμιας τραπεζικής κρίσης, έλαβε γιγάντιες διαστάσεις στη χώρα μας. Λόγω της κρίσης χρέους και της επαπειλούμενης άτακτης χρεοκοπίας, πολλοί Έλληνες (κατά κύριο λόγο τα λαμόγια, άλλα όχι μόνο) έσπευσαν να βγάλουν τα χρήματά τους στο εξωτερικό. Χάθηκαν έτσι 80 περίπου δις ευρώ από το εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Ταυτόχρονα, λόγω της αξιολόγησης junk των ομολόγων του ελληνικού κράτους, οι ελληνικές τράπεζες αποκλείστηκαν από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίων. Μοναδική πηγή παροχής ρευστότητας προς τα εγχώρια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα υπήρξε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η μόνη η οποία αποδέχεται ως εγγύηση ελληνικά ομόλογα.

Ταυτόχρονα, η όποια πρόσβαση των τραπεζών σε κεφάλαια δεν μετατράπηκε αυτόματα σε δανεισμό της πραγματικής οικονομίας και δη των υγιών και παραγωγικών μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Μετατράπηκε σε πολύ επιλεκτική χρηματοδότηση ορισμένων μεγάλων επιχειρήσεων και δυναμικών κλάδων όπως η ναυτιλία, ενώ για την «πλέμπα» προτιμήθηκε η ρύθμιση δανείων.

Μπροστά σ’ αυτή την πραγματικότητα επιχειρήθηκαν μέχρι στιγμής τρεις εθνικές δημόσιες πολιτικές με στόχο την τόνωση της ρευστότητας.

Καταρχάς η διεύρυνση του παραθύρου δανεισμού των τραπεζών από την ΕΚΤ με διπλασιασμό των εγγυήσεων από πλευράς ελληνικού δημοσίου. (ΥΠΟΙΚ)

Δεύτερον, η δημιουργία νέων χρηματοδοτικών εργαλείων, με τη δημιουργία ειδικών Ταμείων (Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης-ΕΤΕΑΝ και τα Ταμεία Jeremie και Jessica) που χρησιμοποιούν πόρους τους ΕΣΠΑ για να μοχλεύσουν χαμηλότοκα επενδυτικά δάνεια προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις υφιστάμενες ή start-ups. (ΥΠΑΑΝ)

Τρίτον, αναζητήθηκε η συνδρομή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕΠ), ως δεύτερο παράλληλο στην ΕΚΤ παράθυρο δανεισμού των εμπορικών τραπεζών, για παροχή όμως αμιγώς επενδυτικών δανείων προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. (ΥΠΑΑΝ)

Εάν αναλογιστούμε ότι η ρευστότητα το 2011 εκτιμάται ότι θα κλείσει στο -4%, εύκολα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι παραπάνω δημόσιες πολιτικές δεν έπιασαν τόπο. Γιατί;

Καταρχάς, αυτές οι δημόσιες πολιτικές τόνωσης της ρευστότητας συνοδεύτηκαν από εσωτερικούς περιορισμούς.

Η πολιτική παροχής διπλάσιων εγγυήσεων του ΥΠΟΙΚ, παρά το Σύμφωνο Ρευστότητας, δεν συνοδεύτηκε από ισχυρούς μηχανισμούς ελέγχου της ροής των κεφαλαίων προς την πραγματική οικονομία. Ας όψεται εδώ η εμμονή των ελλήνων τραπεζιτών, υπό τις ευλογίες της Τράπεζας της Ελλάδος, στην αδιαφάνεια και η εγγενής τους αλλεργία σε δεσμεύσεις και έλεγχο που εμπόδισαν τη δημιουργία τέτοιων μηχανισμών.

Τα δε Ταμεία του ΥΠΑΑΝ, παρότι καινοτόμα ως προς τη φιλοσοφία τους, βρήκαν τοίχο τόσο στις τράπεζες, όσο και στη χαμηλή ζήτηση της αγοράς για επενδυτικά δάνεια και την υψηλή ζήτηση για κεφάλαια κίνησης. Αυτή η πραγματικότητα, σε συνδυασμό με τις συσσωρευμένες επισφάλειες και την έλλειψη εγγυήσεων από πλευράς επιχειρήσεων, οδήγησε τελικά σε εκταμίευση μόλις 11 εκ. ευρώ από σύνολο 2,4 δις ευρώ που είχαν προκηρυχτεί και 1,28 δις που ήταν διαθέσιμα για επενδυτικά δάνεια στην αγορά.

Ταυτόχρονα, πρόβλημα αποτελεί το γεγονός ότι τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία κουβαλάνε στο γενετικό τους υλικό, όλο το πλέγμα των περιορισμών που θέτει το κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τη χρήση πόρων του ΕΣΠΑ, αλλά και εκείνο που διέπει την παροχή δανείων από την ΕΤΕΠ αντίστοιχα.

Μερικά απλά παραδείγματα.

α) Οι πόροι του ΕΣΠΑ δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να δοθούν κεφάλαια κίνησης, όμως η αγορά ακριβώς για τέτοια κεφάλαια είναι που διψάει.

β) Μέχρι πρόσφατα οι πόροι του ΕΣΠΑ δεν μπορούσαν να δοθούν ως εγγύηση στην ΕΤΕΠ έτσι ώστε αυτή να δανείσει τις εμπορικές τράπεζες για να δανείσουν τις ελληνικές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Η αλλαγή του σχετικού κανονισμού ξεκίνησε να συζητιέται πέρυσι τον Ιούλιο και κατέληξε σε αποτέλεσμα μόλις την περασμένη βδομάδα.

γ) Μέχρι πρόσφατα η ΕΤΕΠ δεν μπορούσε να χορηγεί κεφάλαια κίνησης. Τελικά, μετά κόπων και βασάνων και έπειτα από μια οκτάμηνη διαπραγμάτευση με το ΥΠΑΑΝ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Task Force θα μπορεί να χορηγεί στις εμπορικές τράπεζες πόρους με σκοπό την παροχή και κεφαλαίων κίνησης προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, σε διασύνδεση όμως πάντα με τη διενέργεια επενδυτικών έργων.

δ) Η ΕΤΕΠ βάσει του καταστατικού της, δυσκολεύεται να δανείσει με μεγάλη μόχλευση προς κράτη με συστημικό ρίσκο. Ακόμα λοιπόν εκκρεμεί να αποφασίσει, για κάθε ένα ευρώ με εγγύηση ΕΣΠΑ, να βάλει δύο για να δανείσει τις τράπεζες να δανείσουν τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, ειδικά αυτές που είναι ήδη ενταγμένες σε κάποιο κοινοτικό πρόγραμμα.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν μεν καίρια προβλήματα, είναι όμως η κορυφή του παγόβουνου στο πρόβλημα της πιστωτικής ασφυξίας στην Ελλάδα. Το βασικό πρόβλημα της έλλειψης ρευστότητας ήταν και είναι δομικό.

Πρώτον, η Τρόικα ουδέποτε αναγνώρισε τη ρευστότητα σαν πρόβλημα που έπρεπε να τεθεί ως βασική προτεραιότητα στο πρώτο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής (Μνημόνιο Ι). Ο εκπρόσωπος της ΕΚΤ, κ. Κ. Μαζούχ, αρέσκονταν στις συσκέψεις με τους επιτελείς του ΥΠΟΙΚ και του ΥΠΑΑΝ να επισημαίνει ότι το πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας δεν σχετίζεται με τη ρευστότητα, δεν είναι πρόβλημα έλλειψης κεφαλαίων, αλλά αποκλειστικά διαρθρωτικό, πρόβλημα δηλαδή χαμηλής ανταγωνιστικότητας. Η εξήγηση βέβαια αυτή δεν δίνει πειστική απάντηση στο πρόβλημα πρόσβασης σε πιστωτικές επιστολές και κεφάλαια κίνησης που αντιμετωπίζουν ανταγωνιστικές μικρές και μεσαίες μεταποιητικές μονάδες σε όλη την επικράτεια, οι μικροί και μεσαίοι Έλληνες εξαγωγείς ή ακόμα και οι μεγαλύτερες εξαγωγικές επιχειρήσεις.

Δεύτερον, το συστημικό ρίσκο της χώρας πέρα από τον πανικό που δημιούργησε στους καταθέτες, έκλεισε την αγορά κεφαλαίων στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα και ευρύτερα στην ελληνική πραγματική οικονομία. Αποτέλεσμα; Περιορισμένα νέα κεφάλαια στην αγορά.

Σήμερα, υπάρχουν εξελίξεις που συμβάλουν στην άρση ορισμένων δομικών περιορισμών και επιτρέπουν δυνητικά μια σταδιακή τόνωση της ρευστότητας.

Πρώτον, οι Ευρωπαίοι και το ΔΝΤ, έπειτα από πολύμηνες διαπραγματεύσεις με τις αρχές του ΥΠΑΑΝ και με την καθοριστική συμβολή της Task Force, πείστηκαν ότι η ρευστότητα, όπως και η δημοσιονομική εξυγίανση και η ανταγωνιστικότητα, αποτελεί βασική προτεραιότητα για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Ενσωματώθηκε ως εκ τούτου σαν βασικός στόχος στο νέο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής (Μνημόνιο ΙΙ).

Δεύτερον, η ΕΚΤ υπό την διεύθυνση του νέου της Πρόεδρου, κ. Ντράγκι, άλλαξε φιλοσοφία και αποφάσισε να τονώσει τη ρευστότητα συνολικά στην Ευρώπη, ολοκληρώνοντας το μεγαλύτερο πακέτο παροχής χαμηλότοκων δανείων προς τις ευρωπαϊκές εμπορικές τράπεζες -ανάμεσά τους και τις ελληνικές με εγγύηση του Δημοσίου- από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά.

Τρίτον, όπως είδαμε παραπάνω, κάποιοι περιορισμοί ως προς τη χρήση πόρων του ΕΣΠΑ και της ΕΤΕΠ έχουν σταδιακά αρθεί. Ως αποτέλεσμα μπορούμε να ευελπιστούμε ότι το 2012 τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, σε συνεργασία με τις τράπεζες, θα μπορέσουν να διοχετεύσουν το μεγαλύτερο τμήμα του ποσού των 2,4 δις ευρώ στην αγορά.

Τέταρτον, επίκειται η ανακεφαλαιοποίηση, λόγω haircut, και η ριζική αναδιάρθρωση και εξυγίανση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.

Όλες οι παραπάνω εξελίξεις, είναι σαφώς θετικές, ειδικά από τη στιγμή που συνδυάζονται με την εξυγίανση στη δομή κινήτρων και τους όρους πρόσβασης των επιχειρήσεων στη ρευστότητα, αλλά και τον επαναπρογραμματισμό του τρόπου χρήσης των κοινοτικών πόρων.

Ας μη γελιόμαστε όμως. Όσο η Ελλάδα θα βρίσκεται εκτός διεθνών αγορών κεφαλαίου, τόσο θα υπάρχει πρόβλημα ρευστότητας.

Αυτό ακριβώς το πρόβλημα, για να μην συνεχίσει να αποτελεί πρόβλημα πιστωτικής ασφυξίας, αλλά ένα λιγότερο επικίνδυνο και πιο διαχειρίσιμο ζήτημα πιστωτικής στενότητας, χρειάζεται να γίνουν επιπρόσθετες κινήσεις προς δύο κατευθύνσεις.

Α) Στο ευρωπαϊκό επίπεδο η ΕΚΤ καλό θα ήταν να διατηρήσει την κάνουλα ανοιχτή προς τις ελληνικές τράπεζες, ενώ επιβάλλεται να ελαφρύνει το σύνολο των βαριών κανονιστικών ρυθμίσεων που διέπουν τους πόρους του ΕΣΠΑ και της ΕΤΕΠ, έτσι ώστε να υπάρχει ευκολότερη και πιο ταχεία προσαρμογή των διαρθρωτικών πόρων στις ανάγκες της κρίσης.

Β) Στην Ελλάδα, η ανακεφαλαιοποίηση και αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος είναι ακρογωνιαίος λίθος οποιασδήποτε απόπειρας ανάπτυξης μιας δημόσιας πολιτικής τόνωσης της ρευστότητας. Πρέπει όμως να συνοδευτεί απαραίτητα από ένα Παρατηρητήριο Ρευστότητας στα αμερικανικά πρότυπα, έναν Τραπεζικό Διαμεσολαβητή στα Γαλλικά πρότυπα, για να διασφαλίζεται ότι το εγγυημένο από το ελληνικό δημόσιο ή τους πόρους του ΕΣΠΑ χρήμα πράγματι βρίσκει στόχο. Παράλληλα, επειδή πια μπαίνουμε σε μια νέα ιστορική φάση όπου το χρήμα δεν θα αυγατίζει με τους μαγικούς τρόπους της εποχής του ανεξέλεγκτου χρηματιστικού καπιταλισμού, χρειάζεται να επιταχυνθεί η δημιουργία της Ελληνικής Επενδυτικής Τράπεζας στα πρότυπα της KfW με σκοπό τη χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης της οικονομίας.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, παρά τη νέα αύρα που πνέει στο ελληνικό ζήτημα, εκτιμούμε ότι αποτελέσματα σύντομα για την πραγματική οικονομία στο μέτωπο της ρευστότητας δεν πρόκειται να δούμε. Λογικά από το Φθινόπωρο τα πράγματα θ’ αρχίσουν κάπως να βελτιώνονται. Έως τότε οι υγιείς επιχειρήσεις έχουν δίκιο να διαμαρτύρονται. Λίγο σάλιο ρε παιδιά. Στεγνώσαμε.

Wednesday, March 14, 2012

Europe after the doomsayers

The EU’s hole plugging leaders will avoid collapse; but we are sleep walking into a tragic lost decade if politics continues on its current lifeless trajectory.

By OLAF CRAMME
Policy Network

The doomsayers are wrong. We have all read their pieces: throughout the second half of 2011, barely a single week passed by without an army of economists and would-be economists – predominantly in the Anglo-Saxon world, but also in other parts of the EU – proclaiming in no uncertain terms that the eurozone is doomed and its collapse imminent. They made their predictions based on what they thought the EU’s leaders would, or more importantly, would not do: no big ‘bazooka’ in the trillions; no introduction of eurobonds or other forms of debt mutualisation; no proper lender of the last resort that can step in to finance sovereign debts; not even a roadmap to a genuine fiscal union worthy of its name.

Read the full article in Policy Network.

Saturday, March 10, 2012

Μετά το κούρεμα, ο συνολικός μετασχηματισμός.

Το Νοέμβριο του 2008, με αφορμή την αδυναμία της τότε Κυβέρνησης ΝΔ να εισπράξει περίπου 35 δις ευρώ βεβαιωθέντων οφειλών προς το ελληνικό δημόσιο, είχαμε επισημάνει σε σχετικό post ότι «Χρεοκοπήσαμε. Το καταλάβαμε;» Τρία χρόνια και τρεις μήνες μετά, το βράδυ της Πέμπτης 8 Μαρτίου 2012, με την επιτυχή ολοκλήρωση της διαδικασίας εθελοντικής συμμετοχής Ελλήνων και ξένων ιδιωτών στην αναδιάρθρωση του ελληνικού ομολογιακού χρέους, χρεοκοπήσαμε και επισήμως.

Η κατάληξη της χώρας στην αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους της, παρά τα καμπανάκια που ηχούσαν εδώ και χρόνια προειδοποιώντας για τον κίνδυνο χρεοκοπίας, αποτελεί αναμφίβολα μια συλλογική αποτυχία μεγίστου βεληνεκούς. Πληρώσαμε την εύκολη ανάπτυξη των τελευταίων δεκαετιών -που βασίστηκε στις γενεακές αδικίες με κύρια την υπερχρέωση-, τον εθισμό του πολιτών στην κολακεία, τη δημοκοπία και συνάμα την ανεπάρκεια του πολιτικού συστήματος να αντιδράσει έγκαιρα και αποτελεσματικά στην κρίση.

Ευτυχώς, όμως, αποφύγαμε το μοιραίο. Φτάσαμε να μοιάζουμε με Αργεντινή, δεν γίναμε όμως Αργεντινή. Δεν πιστολάραμε το χρέος. Δεν επιστρέψαμε στη δραχμή και την γεωπολιτική απομόνωση. Παρά τις φαντασιώσεις ορισμένων, αποφύγαμε να μετατραπούμε σε μαύρη τρύπα στη Βαλκανική.

Η «επιτυχία» της Πέμπτης είναι ότι χρεοκοπήσαμε «τεχνικά», «συντεταγμένα» και «ελεγχόμενα». Ουσιαστικά δεν χρεοκοπήσαμε. Πετύχαμε τη μεγαλύτερη σε έκταση εθελοντική αναδιάρθρωση χρέους που έγινε ποτέ για χώρα σ’ ολόκληρο τον πλανήτη. Το οικονομικό όφελος μεγάλο. Όπως δήλωσε και ο Πρωθυπουργός, για πρώτη φορά αφαιρούμε χρέος από τις πλάτες των πολιτών και των επόμενων γενεών. Συγκεκριμένα, το χρέος που οι Έλληνες χρωστάμε σε ιδιώτες μειώνεται αυτόματα κατά 105 δις ευρώ, ενώ η εξοικονόμηση από τόκους ανέρχεται σε 4-5 δις ευρώ ετησίως. Η μείωση αυτή του χρέους συνοδεύεται από την επιμήκυνση του χρόνου πληρωμής του εναπομείναντος ομολογιακού χρέους μέχρι το 2042 και από τη μείωση του μεσοσταθμικού επιτοκίου καπό 4,5% σε 3,3% με 3,5%. Ακόμα πιο σημαντικά η αναδιάρθρωση του χρέους συνοδεύεται από ένα χρηματοδοτικό πρόγραμμα στήριξης ύψους 130 δις ευρώ.

Αποφύγαμε λοιπόν την τύχη της Αργεντινής. Κερδίσαμε μια μεγάλη μάχη. Ακόμη όμως η έκβαση του πολέμου δεν έχει κριθεί. Νίκη θ’ αποτελέσει ο ριζικός μετασχηματισμός της ελληνικής οικονομίας, του κράτους, των θεσμών και της κοινωνίας προς το καλύτερο: το γενεακά και κοινωνικά δίκαιο, το οικονομικά αποτελεσματικό, το οικολογικά ισόρροπο, το πολιτικά δημοκρατικό και συμμετοχικό.

Η ανάπτυξη, που πολλοί τις τελευταίες μέρες ονειρεύονται εν ίδει επιστροφής στις παλιές καλές εποχές της ρεμούλας, και που πολλοί πολιτικοί πιπιλίζουν λες και θα ξεχάσουμε τις προσωπικές και συλλογικές κομματικές ευθύνες τους στο πρόσφατο παρελθόν, δεν νοείται παρά ως μια διαδικασία συνολικού, ριζικού μετασχηματισμού της χώρας.

Αυτό προϋποθέτει ότι αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις και επιλύουμε τις εκκρεμότητες σε όλα τα ανοιχτά μέτωπα.

Στο μέτωπο του ελλείμματος, πρέπει να δημιουργήσουμε την επόμενη διετία πρωτογενές πλεόνασμα για να σταθούμε στα δικά μας πόδια.

Στο κοινωνικό μέτωπο, όπου ένας στους δύο νέους ηλικίας 19 με 24 είναι άνεργος, όπου οι άνεργοι ξεπέρασαν το 1,000,000 με έναν στους πέντε Έλληνες σ’ εργάσιμη ηλικία να βρίσκεται στην ανεργία, και όπου η μεσαία τάξη συμπιέζεται από τη μείωση του εισοδήματος και τους φόρους, απαιτείται η δημιουργία ενός διχτυού ασφάλειας για τα θύματα της κρίσης κατά τη μεταβατική αυτή περίοδο. Αυτό προϋποθέτει ότι αλλάζουμε προτεραιότητες στο που και γιατί ξοδεύεται το εξαιρετικά υψηλό ποσοστό του 25% του ΑΕΠ σε κοινωνικές δαπάνες.

Στο μέτωπο των μεταρρυθμίσεων, παρά τη διεθνή πρωτιά στην εφαρμογή διαρθρωτικών αλλαγών για την ανάπτυξη, η οποία καταγράφτηκε σε πρόσφατη έρευνα του ΟΟΣΑ, η αλήθεια είναι ότι έχουμε ακόμα τεράστιο δρόμο να διανύσουμε για να εκσυγχρονίσουμε τις δομές της οικονομίας και του κράτους. Η αναδιοργάνωση της κεντρικής διοίκησης, η ριζική αλλαγή του επιχειρηματικού περιβάλλοντος (ακόμα εκκρεμεί το πολυνομοσχέδιο Ελλάδα Φιλική προς τις Επιχειρήσεις), η αναδιάρθρωση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού, η δεύτερη φάση μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού συστήματος, η ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης στην υγεία, είναι μερικές μόνο από τις βασικές αλλαγές που θα υλοποιηθούν από αύριο και τα επόμενα δύο χρόνια.

Στο αμιγώς αναπτυξιακό μέτωπο, όπου η ύφεση το 2011 έφτασε το 7%, χρειάζεται να υποστηριχθεί η αναθέρμανση της πραγματικής οικονομίας. Αυτή προϋποθέτει ότι:

- Ενισχύεται και διασφαλίζεται η ρευστότητα προς την πραγματική οικονομία μέσω της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, της παροχής κινήτρων για επαναπατρισμό καταθέσεων και της επιτάχυνσης των διαδικασιών δημιουργίας μιας δημόσιας επενδυτικής τράπεζας στο πρότυπο της γερμανικής KfW σε διασύνδεση με το ΕΣΠΑ και σκοπό την οικονομική ανοικοδόμηση σε συνθήκες αποκλεισμού από τις αγορές.

- Αξιοποιείται η δημόσια περιουσία και προχωράει το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων ως βασικός τρόπος αναδιάρθρωσης του ευρύτερου δημόσιου τομέα και αιχμή στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων.

- Ψηφίζεται η δέσμη κινήτρων προσέλκυσης Άμεσων Ξένων Επενδύσεων στο πλαίσιο του Πολυνομοσχεδίου για μια Ελλάδα Φιλική προς τις Επιχειρήσεις και επιταχύνεται η εφαρμογή της νομοθεσίας για το Fast Track.

- Συνεχίζεται η πολιτική εξωστρέφειας, διεθνοποίησης των ελληνικών επιχειρήσεων και δίνεται έμφαση και στην υποκατάσταση εισαγωγών.

- Οργανώνεται μια ευρωπαϊκή αναπτυξιακή πρωτοβουλία πέρα και έξω από τα συμβατικά πλαίσια του ΕΣΠΑ και της ΕΤΕΠ, με project bonds, ένα Αναπτυξιακό Ταμείο και διμερείς διακρατικές αναπτυξιακές και επενδυτικές πρωτοβουλίες.

Τέλος, στο θεσμικό-πολιτικό επίπεδο, όπου βασιλεύει ακόμα ο παλιός εκλογικός νόμος, οι παλιοί θεσμοί, τα παλιά κόμματα με το παλιό πολιτικό προσωπικό, απαιτείται μια σε βάθος επαναθέσμιση της πολιτείας και του εκλογικού συστήματος σε συνδυασμό με μια πολιτική ανανέωση κι έναν ριζικό πολιτικό μετασχηματισμό. Από τη μία πρέπει να στοχεύσουμε στην εμβάθυνση της δημοκρατίας, από την άλλη πρέπει να ξεφύγουμε από την εναλλαγή ρόλων ανάμεσα σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση. Χρειάζεται συνεπώς να επαναπροσδιοριστούν οι πολιτικοί χώροι και σε ότι μας αφορά να τεθούν τα θεμέλια μιας νέας πολιτικής πρότασης με βαθιά ριζωμένο τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό και δέσμευση για συγκεκριμένο έργο βάση προγράμματος.

Τελικά, η ανάπτυξη που τόσο πολύ οι γνωστοί άγνωστοι των μίντια και της πολιτικής προτάσσουν μετά το κούρεμα, δεν είναι απλά η επιστροφή στο παρελθόν της ανεξέλεγκτης κατανάλωσης και της επιβίωσης του παρασιτισμού και της εσωστρέφειας. Είναι ο συνολικός μετασχηματισμός της Ελλάδας σε μια οικονομία εξωστρεφή και παραγωγική με ατμομηχανή τον αποδοτικό ιδιωτικό τομέα, σε μια κοινωνία ενισχυμένης συνοχής και γενεακής δικαιοσύνης, ένα κράτος με τεκμήριο αποτελεσματικότητας κι ένα μετά- μεταπολιτευτικό πολιτικό και θεσμικό σύστημα. Για να μην φτάσουμε ποτέ ξανά να πανηγυρίζουμε για μια χρεοκοπία. Μετά το κούρεμα, ο συνολικός μετασχηματισμός.

Friday, March 9, 2012

What kind of Europe do we want?

By Ulrike Guerot
Published in The European Council on Foreign Relations
2 / 3 / 2012

We still have the choice whether we want to waste the current European crisis - or to use it to change the EU. While this week’s European Council is expected to agree on the finer details of the fiscal compact and its implementation we should remember that the new treaty is a necessary - but not a sufficient condition for the crisis to end. We still need to decide what kind of EU we want. And there are some good news: In Germany the debate is changing. Instead of asking ‘why Europe’ the debate is now focusing on ‘which-Europe-now’.

Read the FULL article in the The European Council on Foreign Relations

Wednesday, March 7, 2012

Επιστολή Μπαρόζο για την ανάπτυξη. Feat. σχόλια από G700

Σε συνέχεια της συνάντησης που είχαν στις 29 Φεβρουαρίου, ακολουθεί επιστολή του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, José Manuel Barroso, προς τον Πρωθυπουργό Λουκά Παπαδήμο, με την οποία προτείνει την υλοποίηση δράσεων σχετικά με την ενίσχυση της απασχόλησης και της ανάπτυξης στην Ελλάδα

Αξιότιμε Κύριε Πρωθυπουργέ,

Θα ήθελα να σας εκφράσω τη μεγάλη μου ικανοποίηση για τη συνάντησή μας της 29ης Φεβρουαρίου, κατά την οποία συζητήσαμε με πολύ συγκεκριμένους όρους σχετικά με την εφαρμογή του δεύτερου προγράμματος για την Ελλάδα. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα το οποίο αμφότεροι αντιλαμβανόμαστε ως ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και το οποίο θα θέσει τα θεμέλια για μια νέα, ανταγωνιστική, γεμάτη δυναμισμό Ελλάδα (μη γελιέσαι αυτό είναι το Μνημόνιο ΙΙ). Όπως οι συνάδελφοί μου και εγώ υπογραμμίσαμε κατά τη συνάντησή μας, η Επιτροπή είναι έτοιμη να στηρίξει τις ελληνικές αρχές για τη λήψη αποφάσεων ικανών να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη και να δρομολογήσουν τη διαδικασία αναζωογόνησης της ελληνικής οικονομίας.

Όπως αναφέραμε κατά τη συζήτηση που είχαμε, υπάρχει μια πλειάδα ενεργειών οι οποίες θα πρέπει να πραγματοποιηθούν χωρίς χρονοτριβή με στόχο τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος (το πολυνομοσχέδιο για το Business Friendly Greece κατατίθεται με τις ευλογίες της Τρόικα), τη στήριξη των μικρών επιχειρήσεων και της νεολαίας και, τέλος, την εξάλειψη δυσλειτουργιών στη δημόσια διοίκηση (ευτυχώς έχει εμπλακεί ο ΟΟΣΑ και όχι η Επιτροπή στο συγκεκριμένο θέμα) και το χρηματοπιστωτικό σύστημα, οι οποίες εμποδίζουν τους πόρους των διαρθρωτικών ταμείων να κατευθυνθούν εκεί όπου χρειάζονται και δημιουργούν προσκόμματα στην ανάπτυξη της οικονομίας και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη καταβάλει περισσότερα από 8 δισεκατ. ευρώ εκ των 20 δισεκατ. ευρώ που έχει αποφασισθεί να διατεθούν στην Ελλάδα μέσω των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ από το 2007 και μετά (σιγά ρε Πρόεδρε. Χάρη μας κάνεις; Αυτά τα 8 δις ευρώ είναι η απορρόφηση του ΕΣΠΑ η οποία σημειωτέον είναι πάνω από τον κοινοτικό μέσο όρο). Είμαστε πρόθυμοι να βοηθήσουμε τις ελληνικές αρχές να αξιοποιήσουν τους εναπομείναντες πόρους, με κεντρικό στόχο την τόνωση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας (όταν οι ελληνικές αρχές σας ζητούσαν το 80-15 από το Φθινόπωρο του 2010 εσείς κάνατε πως δεν ακούγατε και μόλις το Φθινόπωρο του 2011 αλλάξατε τροπάρι). Προς το παρόν, δεν υπάρχει ανεπάρκεια πόρων (υπάρχει τεράστια ανεπάρκεια εθνικών πόρων και το 95-5 ακόμα εκκρεμεί λόγω ευρωκρατίας) αλλά, όπως ειπώθηκε κατά τη συνάντησή μας, εξακολουθεί να υπάρχει υπερβολικός αριθμός αναπάντητων ερωτημάτων και διοικητικών εμποδίων τα οποία θα πρέπει να υπερπηδηθούν, για να μπορέσουν οι διαθέσιμοι πόροι να φθάσουν στην πραγματική οικονομία (επειδή εμείς δεν είμαστε ιθαγενείς, αυτή τη στιγμή το ΕΣΠΑ τρέχει με διπλάσια ταχύτητα από το προβλέπομενο, χάρη των στόχων στο Μνημόνιο, ενώ έχουν ήδη γίνει διοικητικές αναδιαρθρώσεις με τη βούλα του Επιτρόπου Χαν). Στους τομείς προτεραιότητας, είναι απαραίτητο να εξακριβώσουμε πού εντοπίζονται οι δυσλειτουργίες και να αποφασίσουμε με ποιον τρόπο θα τις εξαλείψουμε με βάση ένα σαφές χρονοδιάγραμμα (δώσε ρευστότητα στις τράπεζες να ξεκινήσουν τα μεγάλα έργα. Η απορρόφηση στο πεδίο των κρατικών ενισχύσεων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων είναι πάνω από 50%) Τούτο, συχνά, πρέπει να επιχειρηθεί από το επίπεδο της ηγεσίας προς τα χαμηλότερα κλιμάκια και, για τον λόγο αυτό, είμαι πρόθυμος συνεργασθώ στενά μαζί σας, ώστε να εξασφαλισθούν βήματα προόδου. Ως άμεση συνέχεια στα συμπεράσματα της συνάντησής μας, θα πρότεινα την ανάπτυξη συνεργασίας μεταξύ αξιωματούχων των δύο πλευρών σχετικά με τους εξής τομείς προτεραιότητας:

- Καταβολή κοινών προσπαθειών με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤαΕ) και το Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης (ΕΤΕΑΝ) με σκοπό την αποδέσμευση των 650 εκατ. ευρώ που προορίζονται για τη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), ούτως ώστε να παρασχεθεί η τόσο απαραίτητη ρευστότητα και κάλυψη κινδύνων (από τον Αύγουστο περιμένει η αγορά αυτό το πακέτο, αλλά η ΕΤΕΠ καθυστερεί. Συνεπώς άσε τους διαλόγους και τις συνεργασίες και βάλε τους ευρωκράτες να δουλέψουν). Το ποσό αυτό θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί με γρήγορους ρυθμούς κατά την επόμενη τριετία προς όφελος των μικρών επιχειρήσεων, λαμβανομένου υπόψη ότι ο Πρόεδρος της ΕΤΕπ συμφώνησε (επιτέλους!!! έπειτα από 8 μήνες) σε δείκτη μόχλευσης 2:1 όσον αφορά τη ρευστότητα (θα δίνει ένα για κάθε δύο δικά μας ή το ανάποδο; για να ξέρουμε ποιος κοροϊδεύει ποιον). Επίσης, θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες στο εσωτερικό του ελληνικού συστήματος με σκοπό την αποδέσμευση των κεφαλαίων που έχουν ήδη χορηγηθεί στο τραπεζικό σύστημα για την περαιτέρω χορήγηση δανείων σε ΜΜΕ (μα τι λες; Αφού καμία τράπεζα δεν δανείζει σε κανένα αδερφέ...Jeremie και ΕΤΕΑΝ είναι στα αζήτητα. Γελάει όλη η πραγματική οικονομία).

- Εξασφάλιση ταχείας συμφωνίας στο Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο σχετικά με τον μηχανισμό επιμερισμού των κινδύνων με σκοπό την υποστήριξη έργων υποδομής καίριας σημασίας (απ' την ΕΕ εξαρτάται αυτό). Δεδομένου ότι αναμένουμε να ληφθεί θετική απόφαση σχετικά με το θέμα αυτό, οι αρχές της χώρας σας θα ήταν σκόπιμο να συνεχίσουν τις προπαρασκευαστικές τους εργασίες, ούτως ώστε να επιτευχθεί συμφωνία με τους αναδόχους και τις τράπεζες, μέσα σε όσο το δυνατό συντομότερο χρονικό διάστημα, σχετικά με την αναγκαία αναδιάρθρωση των συμβάσεων παραχώρησης της εκμετάλλευσης των αυτοκινητοδρόμων, για να διασφαλισθεί η οικονομική τους βιωσιμότητα. Σε ό,τι αφορά τη δική σας πλευρά, επιβάλλεται κατεπειγόντως να προσδιορισθούν οι πηγές χρηματοδότησης του μηχανισμού επιμερισμού των κινδύνων. Εξάλλου, οι αντίστοιχες υπηρεσίες μας θα πρέπει να εντατικοποιήσουν τις εργασίες με αντικείμενο τις σχετικές λεπτομέρειες εκτέλεσης σε συνεννόηση με την ΕΤΕπ, ούτως ώστε να αποκτήσουμε σαφή εικόνα για τα έργα προτεραιότητας, ειδικότερα δε για τις συμβάσεις παραχώρησης των αυτοκινητοδρόμων, όσο το δυνατό συντομότερα (εκατό χιλιάδες φορές έχετε πάρει τις λίστες με τα έργα προτεραιότητας. Ούτε ελληνική ομάδα στο τσάμπιονς λίγκ δεν παίζει τέτοιο καντενάτσιο).

- Χρησιμοποίηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και αναπρογραμματισμός των κονδυλίων, όπου είναι απαραίτητο, προκειμένου να περιορισθεί η ανεργία των νέων. Πρέπει να ληφθούν ταχέως μέτρα για την εφαρμογή των πορισμάτων της πρόσφατης επίσκεψης της Ομάδας Δράσης της Επιτροπής. Τα εν λόγω μέτρα είναι σκόπιμο να περιλαμβάνουν δράσεις για τη βελτίωση της επαγγελματικής κατάρτισης και των ευκαιριών απόκτησης επαγγελματικής πείρας, δυνατότητες συνδυασμού επαγγελματικής κατάρτισης και εργασίας, καθώς και ενίσχυση της κινητικότητας (η πολιτική είναι απλή: ΄άνεργοι καταρτιστείτε σε επιχειρήσεις που κλείνουν μέσω ΚΕΚ).

- Προσδιορισμός συγκεκριμένων τρόπων στήριξης του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, παραδείγματος χάρη, με την ανάπτυξη στενής συνεργασίας σε θέματα κρατικών ενισχύσεων και άλλων κανονιστικών παραμέτρων, καθώς και με την παροχή τεχνικής βοήθειας όπου αυτή είναι απαραίτητη (Ευρωπαϊκή Επιτροπή + Κουκιάδης + Μητρόπουλος = θανατηφόρος συνδυασμός. Σίγουρα έτσι θα προχωρήσουν άμεσα οι αποκρατικοποιήσεις).

- Αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της Ελλάδας στον ενεργειακό τομέα, με την καταβολή περαιτέρω προσπαθειών για την υλοποίηση φερέλπιδων έργων στον κλάδο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως το πρόγραμμα «Ήλιος», τη δημιουργία μιας πιο ανοικτής και ανταγωνιστικής αγοράς ενέργειας και την προώθηση της Ελλάδας ως κόμβου διακίνησης φυσικού αερίου (και τώρα ξύπνησε ο Μπαρόζο και έρχεται να χώσει τη στραβομουτσούνα του σ' ένα Project που το τρέχει από την πρώτη μέρα ο Παπακωνσταντίνου με τους Γερμανούς σε αποκλειστικά διμερή βάση και το πάνε καλά. Την Επιτροπή θα περίμεναν...).

- Εξεύρεση τρόπων για την επίσπευση της απορρόφησης των κονδυλίων της ΕΕ και τη μεγιστοποίηση του αντίκτυπου τους για την πραγματική οικονομία. Σε σχέση με το θέμα αυτό, συζητήσαμε τη σκοπιμότητα μεγαλύτερου συγκεντρωτισμού, ενώ είναι πιθανό να υπάρχουν και άλλοι τρόποι εξορθολογισμού (είπαμε η Ελλάδα ξεπέρασε το μέσο κοινοτικό ποσοστό απορρόφησης και τους στόχους του Μνημονίου; Μήπως ζητάτε να το μοιράσει σαν Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων το ΕΣΠΑ;)

Προκειμένου να δοθεί πραγματική ώθηση στα προαναφερόμενα μέτρα, προτείνω να συναντηθούν στην Αθήνα οι εκπρόσωποι της Ομάδας Δράσης με αξιωματούχους τους οποίους θα ορίσετε εσείς προκειμένου, σε συνεργασία με άλλες αρμόδιες υπηρεσίες της Επιτροπής, να εξετασθούν λεπτομερώς τα θέματα αυτά και να καταρτισθεί σχετική έκθεση, η οποία θα πρέπει να μας υποβληθεί έως τις 28 Μαρτίου και να περιλαμβάνει σαφείς συστάσεις σχετικά με τις ενέργειες που πρέπει να αναληφθούν ανά τομέα, προσδιορισμό του ποιος είναι υπεύθυνος να προβεί στις ενέργειες αυτές και χρονοδιάγραμμα επίλυσης των διαπιστωθέντων προβλημάτων (ακόμα μία συνάντηση, ακόμα μία Έκθεση , ακόμα μία αναβολή ουσιαστικής δράσης, ακόμα μία επικοινωνιακή κίνηση από πλευράς Μπαρόζο).

Προσβλέπω στη λήψη των παρατηρήσεων και της συνδρομής σας για την υλοποίηση των συμπερασμάτων της μεταξύ μας συνάντησης.

Saturday, March 3, 2012

Σχέδιο Μάρσαλ: όταν η συντηρητική Ευρώπη πουλάει χάντρες σε ιθαγενείς

Ακούσαμε τις δυο τελευταίες μέρες τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ευρωπαίους αξιωματούχους, Πρωθυπουργούς των κρατών μελών, αλλά και τον Έλληνα Πρωθυπουργό να δηλώνουν ότι η ανάπτυξη αποτελεί πλέον για Ευρώπη και Ελλάδα κορυφαία προτεραιότητα. Πρόκειται για το δεύτερο επίσημο κύμα «αναπτυξιολογίας» που πλήττει τη χώρα μετά το περασμένο καλοκαίρι. Τότε ήταν που τέθηκε για πρώτη φορά σαν στόχος η τόνωση των επενδύσεων μαζί με τη στήριξη της απασχόλησης στη χώρα μας. Στη συμφωνία της 21ης Ιουλίου.

Αν και όλοι έκαναν λόγο, όπως και τώρα, για ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ, η αλήθεια είναι ότι παρά τις βαρύγδουπες καλοκαιρινές ρητορείες, ουδέποτε υπήρξε σκέψη –πόσο μάλλον ένα καλά επεξεργασμένο σχέδιο- για κάτι άλλο, κάτι πιο έκτακτο και στοχευμένο, πέρα από την καλύτερη αξιοποίηση των αδιάθετων διαρθρωτικών πόρων. Το περιεχόμενο του «αναπτυξιακού» πακέτου τότε, αυτού που τώρα μας ξανασερβίρεται σαν φρέσκο ζεστό φαγητό, αφορούσε σ’ έναν επαναπρογραμματισμό των πόρων του ΕΣΠΑ καθώς και στη συνδρομή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕΠ), έτσι ώστε οι αδιάθετοι κοινοτικοί πόροι (τότε 15δις ευρώ) να μοχλευτούν με δάνεια της ΕΤΕΠ και να οργανωθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να απαντήσουν στις ανάγκες της οικονομικής κρίσης και της ύφεσης: την έλλειψη ρευστότητας, την επενδυτική ένδεια, την κατάρρευση της απασχόλησης.

Παράλληλα μ’αυτή τη διαδικασία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ενθάρρυνε, και τα κράτη μέλη θα λάμβαναν πρωτοβουλίες για διμερείς επενδυτικές και οικονομικές συνεργασίες με την Ελλάδα ή συνεργασίες ανταλλαγής τεχνογνωσίας σε κρίσιμα διαρθρωτικά- ενισχυτικά ως προς την ανάπτυξη- θέματα. Το Υπουργείο Ανάπτυξης βάφτισε αυτές τις πρωτοβουλίες «Συμμαχία για την Ανάπτυξη».

Έκτοτε, στο πλαίσιο της παραπάνω λογικής, με σκοπό την έμπρακτη ενίσχυση του αναπτυξιακού πυλώνα του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής της Ελλάδας:

- Αποφασίστηκε η αύξηση της κοινοτικής χρηματοδότησης στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ στο 85%, το λεγόμενο 85-15, ενώ το κοινοτικό top-up αναμένεται σύντομα να αυξηθεί στο 95% με στόχο να μην επιβαρυνθεί ο ελληνικός προϋπολογισμός.
- Κατατέθηκε πρόταση επαναπρογραμματισμού του ΕΣΠΑ, το οποίο ξεπέρασε πια σε απορρόφηση το μέσο κοινοτικό όρο. Η αδιάθετοι πόροι έπεσαν στα 12 δις.
- Κατατέθηκε το Φθινόπωρο του 2011 και συζητείται πρόταση για τη δημιουργία 2 ταμείων υπό την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, με στόχο να δοθούν εναλλακτικές λύσεις στο σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας και χρηματοδότησης που αντιμετωπίζουν οι ΜΜΕ και τα μεγάλα έργα στην χώρα μας.
- Συζητείται, χωρίς όμως ακόμα να έχει κατατεθεί συγκεκριμένη πρόταση, ο τρόπος αξιοποίησης των πόρων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου με στόχο τη στήριξη της απασχόλησης.
- Υπογράφτηκε και υλοποιείται ένα Μνημόνιο Οικονομικής Συνεργασίας και Επενδύσεων ανάμεσα σε Ελλάδα και Γερμανία, ενώ έχουν δρομολογηθεί αντίστοιχες πρωτοβουλίες με τη Γαλλία, και την Αυστρία.

Σήμερα, χωρίς καν να έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση αυτής της δέσμης πρωτοβουλιών, με τη «Συμμαχία για την Ανάπτυξη» να δέχεται ισχυρούς τριγμούς (Ρέσλερ vs Χρυσοχοΐδης, Ράιχενμπαχ vs Χαν, Υπηρεσίες Χαν vs Task Force Μπαρόζο κοκ), μας πιπιλίζουν τα αυτιά και περιμένουν να αγοράσουμε το νέο σχέδιο Μάρσαλ. Ήδη ακούμε να γίνεται λόγος για επενδυτικό πακέτο ύψους 44 δις ευρώ. Στα 12 δις των αδιάθετων κονδυλίων του ΕΣΠΑ και τα 6 δις χρηματοδοτήσεων της Eυρωπαϊκής Tράπεζας Eπενδύσεων, προσθέτουν 6 δις ευρώ για εξόφληση οφειλών του Δημοσίου προς επιχειρήσεις με κεφάλαια από το νέο δάνειο, αλλά και επενδύσεις 20 δισ. ευρώ από αποκρατικοποιήσεις.

Φοβερό! Θα πει κάποιος. Ναι, διόλου ευκαταφρόνητα όλα αυτά, όμως προσοχή.

Οι «Μπαρόζοι», οι διάφοροι υψηλά ιστάμενοι ευρωπαίοι αξιωματούχοι, αυτοί οι οποίοι ευθύνονται καίρια για το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των δράσεων του καλοκαιρινού "αναπτυξιακού" πακέτου είναι κολλημένες, μας αμπαλάρουν νέο πακέτο σε φαντεζί επικοινωνιακό περιτύλιγμα. Πιο πλούσιο αυτή τη φορά για να χρυσωθεί το χάπι και των νέων μέτρων. Αδέρφια, συγγνώμη, αλλά δεν το τρώμε.

Καταρχάς η ΕΤΕΠ κάνει νερά. Πώς θα δώσει 6 δις όταν δεν δίνει μόχλευση πάνω από ένα προς ένα λόγω του συστημικού ρίσκου της χώρας, όταν αρνείται να συνδράμει στο ξεμπλοκάρισμα των μεγάλων έργων θέλοντας μόνο ενεργειακά projects, και όταν στις μικρές και μεσαίες ζητά να συνδράμει μετά το 2015. Της ΕΤΕΠ άραγε της τραβάει κάποιος το αυτί στην Ευρώπη γι’ αυτή την κατάσταση; Τι κάνει ο πολύς Έλληνας αντιπρόεδρος κ. Σακελάρης;

Δεύτερον, πολλές από τις λύσεις που έχουν προταθεί, πχ 95-5, αξιοποίηση πόρων του ΕΣΠΑ σαν εγγυητικό κεφάλαιο για άντληση δανεισμού από ΕΤΕΠ κοκ, απαιτούν τροποποιήσεις στην κοινοτική νομοθεσία. Οι τροποποιήσεις αυτές με την ταχύτητα που κινούνται οι κοινοτικοί θεσμοί θα περάσει πρώτα η κρίση και μετά θα είναι έτοιμες.

Τρίτον, οι κανόνες λειτουργίας τόσο του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου όσο και του ΕΤΠΑ, ειδικά στο σκέλος της επιλεξιμότητας δαπανών, είναι τόσο δύσκαμπτοι και ανελαστικοί που δεν μπορούν να λειτουργήσουν με τις ταχύτητες και την ευελιξία που απαιτεί η κρίση και που θα ήθελε ο κατά τ’ άλλα φιλοαναπτυξιακός τώρα τελευταία Μπαρόζο. Το να χρηματοδοτείς προγράμματα κατάρτισης όταν χρειάζεται και άμεση στήριξη της απασχόλησης ή το να μην μπορείς να προσφέρεις κεφάλαια κίνησης συνιστά ευνουχισμό στην εκκίνηση οποιασδήποτε αναπτυξιακής απόπειρας.

Για να μη μακρηγορούμε, το εξάμηνο από τη συμφωνία της 21ης Ιουλίου μέχρι σήμερα δείχνει ότι πέρα από τις ελληνικές διαρθρωτικές αναπτυξιακές υστερήσεις, οι οποίες άλλωστε είναι γνωστές και πολλές -γι’ αυτό στήθηκε το συγκεκριμένο πακέτο με πρωτοβουλία της Ελλάδας- η Ευρώπη δεν είναι έτοιμη θεσμικά, οργανωτικά, οικονομικά, αλλά ούτε και σε επίπεδο ιδεών και προτάσεων να στηρίξει την υπόθεση ανάπτυξη, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά στο σύνολο της γηραιάς Ηπείρου.

Η χρόνια δημοσιονομικο-πληκτίτιδα σε συνδυασμό με το βαρύ θεσμικό πλαίσιο των ταμείων και την μονόπαντη εμμονή σε αλλαγές που αφορούν στο σκέλος της προσφοράς και μόνο (το λεγόμενο supply side growth), μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ατζέντα της ανάπτυξης στην ΕΕ είναι και θα παραμείνει εγκλωβισμένη στις παραμέτρους και τα όρια που θέτει το υπάρχον πλαίσιο των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων. Σε αντίθεση με τη δημοσιονομική επανάσταση, οι όποιες αλλαγές και διευκολύνσεις προωθούνται στο πλαίσιο που διέπει την ανάπτυξη είναι παραμετρικές και όχι ριζοσπαστικές.

Μετά τη δημοσιονομική εξυγίανση όμως, η εποχή απαιτεί ένα δραστικό σχέδιο ανασυγκρότησης των οικονομιών των κρατών μελών. Πολλοί είναι αυτοί που έχουν μιλήσει για τις λεπτομέρειες ενός τέτοιου σχεδίου. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η πρόταση της Barzinotto του Bruegel σχετικά με τη μετατροπή του EFSF, το οποίο το καλοκαίρι θα δώσει τη θέση του στον ESM, σε ένα Ευρωπαϊκό Αναπτυξιακό Ταμείο (EFSF-European Growth Fund), το οποίο θα μπορεί να δανείζει τα κράτη μέλη που βρίσκονται στο μηχανισμό στήριξης για αναπτυξιακά αμιγώς projects, με ποσά μέχρι το ύψος των αδιάθετων κοινοτικών πόρων (στην περίπτωση της Ελλάδας 12 δις ευρώ). Αυτό θα ήταν πράγματι η βάση για ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ.

Όμως, τέτοιου τύπου ριζοσπαστικές προτάσεις, που συμπληρώνουν το δημοσιονομικό με ένα στιβαρό αναπτυξιακό σκέλος δεν τις συζητάει η συντηρητική Ευρώπη. Απαιτείται γι’ αυτό να μπουν δυναμικά στη δημόσια ατζέντα από όλες τις μεταρρυθμιστικές δυνάμεις. Βεβαίως, η επίτευξή τους δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, αφού προϋποθέτει την αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών στην ΕΕ. Τολμούμε να προβλέψουμε ότι αυτή η αλλαγή θα γίνει σταδιακά πραγματικότητα και η Ευρώπη έτσι ακριβώς όπως κινήθηκε, δια πυρός και σιδήρου προς τη ριζική αλλαγή της δημοσιονομικής διακυβέρνησης, έτσι θα κινηθεί και στην κατεύθυνση της κατοχύρωσης νέων αναπτυξιακών εργαλείων. Κατά τ’ άλλα, το σημερινό νέο «επενδυτικό» πακέτο, κατά κάποιους νέο Σχέδιο Μάρσαλ, δεν αποτελεί παρά ένα σύνολο από καθρεφτάκια και χάντρες για τους ιθαγενείς της ευρωπαϊκής περιφέρειας.


Friday, March 2, 2012

Europe’s growth strategy: All supply and no demand

27 / 2 / 2012

To say that Europe has a growth problem is an understatement. Almost four years since the outbreak of the global financial crisis, only a handful of EU countries (Austria, Belgium, Germany, Slovakia, Sweden and Poland) have seen their economic output return above pre-crisis levels. In all the others, output is still below its peak in 2008 – in some cases dramatically so. Greece, Ireland and Latvia have endured catastrophic declines. But even in Italy, Spain and the UK, where the downturns have been less dramatic, output has already taken longer to return to pre-crisis levels than it did during the Great Depression of the 1930s. If this were not bad enough, many economies contracted in the final quarter of 2011 and will fall back into recession in 2012. How to explain this debacle?

Ask European policy-makers what their growth strategy for the region is, and chances are they will identify two ingredients. First, they will say, countries across the EU must push through structural reforms to improve the supply-side performance of their economies. Labour markets must be reformed; goods and services markets opened to greater competition; spending on research and development boosted; the EU’s single market deepened (notably in areas such as the digital economy); and so on. Second, they will argue, governments must restore confidence and lift ‘animal spirits’ in the private sector by consolidating their public finances. In combination, structural reforms and fiscal austerity will restore the region to long-term ‘competitiveness’, and consequently to economic growth.

The problem with this story is two-fold. The first is that supply-side reforms, though necessary over the medium to long term, are mostly irrelevant in the short term. Few observers doubt that EU countries, particularly those across southern Europe, would be well-advised to take supply-side reforms more seriously than they did under the Lisbon agenda. If they did, their productivity and living standards would rise over the medium to longer run. But to propose such reforms as an answer to Europe’s immediate growth problem is to miss the point: it is to provide a long-term (supply-side) answer to a short-term (demand-side) problem. Deepening the EU’s single market is a perfectly sound idea. But it will do nothing to offset the immediate impact of private-sector ‘deleveraging’ on demand.

.....

Read the full article at CER.

Thursday, March 1, 2012

“Invest in EU economy, invest in Youth" PES Leaders tell European Council

1/3/2012

Ahead of the 1st of March EU Summit, the Party of European Socialists (PES) leaders have called for investment in the EU economy and investment in youth. In an open letter sent to the European Council, the PES made a strongly worded critique of existing conservative policies. “Spending cuts, further deregulation of the labour market and liberalisation of the service sector are not the answers”, the letter warns.

PES President Sergei Stanishev, stated that; “thanks to Conservative obsessions, growth and employment measures have been absent from the EU agenda for fully two years now. Our letter emphasizes that we have to invest in the EU economy and invest in youth. We have to promote the right progressive employment policies and focus on social investment. European citizens realise this now more than ever”. In a reference to François Hollande’s campaign in France, Mr. Stanishev added, “Starting with the French elections, we will see a reawakening of progressive values”.

Hannes Swoboda, leader of the S&D Group (Socialists and Democrats) in the European Parliament said that; “Europe needs a new progressive direction. Sustainable growth and employment are the only way to overcome the vicious circle of conservative austerity-only policies and this is also the way to reduce budget deficits."

Prominence is given to the introduction of a European Youth Guarantee, a flagship policy of the PES and a political commitment that ensures that every young person is offered a job, further education or work-focused training after 4 months unemployment. Using unallocated EU funds worth €10 billion, the guarantee is one of the priorities of 2012 and is already being studied by experts for its implementation at European level. Other key points of the leaders’ proposal are to strengthen the active labour markets, to enhance the education system and to improve the framework conditions for the European enterprises.

The open letter also details the sources of financing needed to accomplish this proposal: a major reform of the EU budget, more efficient and fair national tax systems and the broad implementation of the Financial Transaction Tax – which would generate up to €200 billion each year.